گفتگو با وجیه الله فرد مقدم   

  کارگردان و انیماتور با سابقه کشور

    کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر در روز های 16 و 17 اردیبهشت ماه 1389 در دوره آموزشی پویانمایی ویژه مربیان خود میزبان استاد وجیه الله فرد مقدم از اساتید برجسته این هنر در کشور بود. به همین مناسبت روابط عمومی کانون پرورش فکری این استان با وی گفتگویی داشت که در ادامه توجه شما را به آن جلب می کنیم.

1- با سلام خدمت استاد گرامی لطفاً بطور مختصر از خودتان بگویید؟

    با سلام ؛ وجیه الله فرد مقدم هستم متولد 7 آذر 1324 صادره از تهران ، فارغ التحصیل مرکز تجربیات سینمای نقاشی متحرک کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال 54 و دیپلم از وزارت فرهنگ کشور چک اسلواکی سابق در رشته عروسکی و انیمیشن 1354 و شاگردی و همکاری در فیلم های آقای دکتر زرین کلک موسس مرکز تجربیات و انجمن بین المللی آسیفا 1354 ( فیلم سازان انیمیشن ایران )

2- چطور شد که وارد عرصه انیمیشن شدید؟

    از کودکی به انیمیشن که در مدارس نشان می دادند و هنوز تلویزیون نبود علاقمند شدم و در خیالم نقاشی هائی را که می کشیدم حرکت می دادم تا اینکه در هاشیه ی کتاب ها به نقاشی پرداختم و حرکت کردن نقاشیها را با ورق زدن کتاب مشاهده کردم. ( فیلیپ بوک )

    با تمرین و ممارست در حاشیه کتاب ها و دفترچه ها برای همکلاسی ها و دیگران انیمیشن می ساختم تا اینکه سرانجام در وزارت فرهنگ و هنر سابق (ارشاد) بخش انیمیشن توسط آقای اسفندیار احمدیه انیماتور کهنه کار ایران ، دکتر کفافی فیلمبردار انیمیشن آن زمان و آقای نصرت الله کریمی که او هم چک اسلواکی سابق دوره ی انیمیشن دیده بود آموزش مقدماتی را فرا گرفتم که بعدها در آنجا با استفاده از متن یک فیلم مستند انیمیشن ساختم.

    فعالیت انیمیشن سازی بنده در گروه انیمیشن های دکتر زرین کلک با ساخت تعدادی تیزر تبلیغاتی برای برخی از شرکت ها ادامه پیدا کرد تا اینکه به استخدام کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در آمدم. با ورود به کانون در ساخت چندین فیلم انیمیشن همکاری داشتم. بعد از آن در امتحان ورودی مدرسه ی مرکز تجربیات سینمای نقاشی متحرک که دارای دوره های بسیار با ارزشی بود و اساتید به نامی تدریس می کردند شرکت کردم که به عنوان نفر اول وارد آن شدم.

    پس از چندی یک فیلم عروسکی 8 میلی متری ساختم که به واسطه آن بورسیه دانشگاه انیمیشن کشور چک اسلواکی را از آقای دکتر زرین کلک دریافت کردم. سپس با همکارم آقای علی مراد و در کنار ایشان دوره عروسکی انیمیشن را در کشور چک اسلواکی به پایان رساندیم.

3- کار حرفه ای شما با چه فیلمی آغاز شد و بعد از آن چه فیلم هایی را تولید کردید؟

    اولین فیلم اینجانب در این مدرسه فیلم مزاحم ها است که در جشنواره فیلم دانشجوئی اسپانیا دیپلم افتخار دریافت کرد و کار حرفه ای اینجانب شروع شد.

   از میان فیلم های ساخته شده انیمیشن ، فیلم های داستانی ، تیزر تبلیغاتی و یک فیلم زنده فیلم های انیمیشن « مزاحم ها » ، « بازگشت » ، « تقلید » ، « یار هم در کنار هم » ، « در کنار هم با هم »، « لی لی حوضک »، « جور جورک- تیزر تبلیغاتی- » جوایزی را به خود اختصاص دادند.

    مشارکت با دیگران در ساخت فیلم از دیگر فعالیت های اینجانب است. در ابتدا که عرض کردم در آثار انیمیشن های آقای دکتر زرین کلک سپس با آقایان عربانی و عبدالله علیمراد ، یقینلو ، مثقاقی و خانم سبحان سربندی و چند هنرمند دیگر در زمینه فیلم نامه ، فیلمبرداری ، استاد راهنما و انیمیشن مشارکت داشته ام.

4- در صحبت های خود از ساخت فیلم زنده گفتید، لطفاً در این زمینه بیشتر توضیح دهید؟

   بله حتماً ، در کارنامه فیلم سازی خود یک فیلم زنده هم ساخته ام که علاوه بر کارگردانی فیلمنامه آن نیز خود بر عهده داشته ام. این فیلم « مرد و قولش » نام دارد که از جشنواره ی بین المللی رشد دیپلم افتخار دریافت کرد.

5- غیر از فیلم سازی فعالیت دیگری نیز داشته اید؟

    عرض کنم خدمت شما که علاوه بر موارد ذکر شده چند سال مسئولیت جشنواره ی فیلم کودکان برای کودکان «قاصدک» در کانون پرورش فکری را نیز بر عهده داشته ام.

   اولین جشنواره فیلم های قاصدک در سال 1374 به بهانه پنجاهمین سالگرد سیفژ - معتبرترین سازمان بین المللی در زمینه سینمای کودک و نوجوان در جهان است – به همت آقای مهندس چینی فروشان - اعضای این دفتر و مدیر اسبق کانون -  برگزار شد که مدیریت آن به اینجانب سپرده شد و تاکنون در 5 جشنواره آن با سمت مدیر و گرافیست و در حال حاضر بعنوان دبیر افتخاری حضور داشته ام و شاهد پیشرفت شرکت کنندگان بودم.

   امید است با افزایش تجربه مربیان کانون در فیلم سازی به موفقیت های جهانی دست یابیم. همچنان که در دیگر هنر ها به این نتایج بسیار خوب دست یافته ایم.

6- در حال حاضر مشغول چه کاری هستید؟

    در حال حاضر کارشناس انیمیشن دانشکده سینما تئاتر دانشگاه هنر و همچنین نویسنده و کارگردان 26 قسمت 5 دقیقه ای انیمیشن در صبا فیلم می باشم. و در تولید فیلم نیز نظارت دارم.

7- مختصری از تاریخچه ورود انیمیشن به کشور بگویید؟

    بگذارید پاسخ این پرسش شما را به نقل از استاد گرامی جناب آقای دکتر زرین کلک در کتاب تاریخچه انیمیشن ایران پاسخ دهم. وی در این خصوص می گوید: در دهه سی، خیابانهای تهران با نئون آشنا شده و شبهای تهران با نورهای رنگین آذین می شوند و نقشهایی از رنگهای تند نئون بر در و دیوار می نشینند و بر سر در سینماها و بر فراز بامهای بلند شهر ، حرکتی از نورهای تند ، تماشاچی را به سینماها و مشتریها را به خرید کالا فرامی خواند . لاله زارمرکز تجمع این بازیهای نور می شود، از ساده ترین نقشهای هندسی متحرک گرفته تا نمایش صحنه های کاملتر ، مانند راه رفتن و غیره. در دهه چهل باز هم نئون های رنگین متحرک، شبها را از سکوت و سکون به هیاهوی رنگارنگ بازی نور می برند.تعبیه هر نئون بر بامی یا سردری ، شروع واقعی نقاشی متحرک در ایران است. حال، نقاشی به جای آنکه بر کاغذ و طلق نقش ببندد، بر بومهای فلزیمی نشیند و قلم و رنگ ، همان لامپ های جیوه و تنگستن ونئون است. باز هم خطای باصره است و قریب به هشت تا دوازده تصویر رنگی در هر ثانیه که چشم را می فریبد.

طراحان نئون را در جستجوی دیگری باید شناخت و این مقالی مفصل . مستقل می گنجد . نام آشنا و معتبری مانند مرتضی ممیز با چند طرح نئون از جمله نوشیدن کانادادرای بر بام بنایی در میدان فردوسی ، در صدر پیشکسوتان گرافیک، تبلیغات و نقاشی متحرک می درخشد.

   سالهای 1335-1340 اداره کل فرهنگ و هنرهای زیبا ( که بعدا وزارت فرهنگ و هنر و امروزه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است ) ، جایی که کارگاه سرامیک ، قالی بافی ، مینیاتور سازی و غیره دایر بود و ادعای حمایت از هنرهای ملی داشت ، آرزوهای دور و دراز و مرارتهای تمام نشدنی و آزمون و شکست جوانانی چند ، که در پی تشکلی هنری بودند ، منجر به تاسیس دفتری شد که قرار بود کارخانه رویا سازی کشور شود که نشد. این گروه متشکل بود از : اسفندیار احمدیه ( نقاش کارگاه سرامیک) ، جعفر تجارتچی ( افسر نیروی هوایی و کاریکاتوریست)، پرویز اصانلو ( فیلمبردار دوره دیده و کارگردان)، پطروس پالیان و اسدالله کفافی که هر پنج نفر از موسسان بخش انیمیشن وزارت فرهنگ و هنر بودند. چندی بعد نصرت الله کریمی ، کارگردان تحصیلکرده در چکسلواکی نیز به این گروه اضافه شد که با کمک چند دختر و پسر مستعد توانستند اولین فیلم های کارتونی ایران را بنیان گذارند.

8- وضعیت و جایگاه انیمیشن در کانون از زمان گذشته تا کنون را چگونه ارزیابی می کنید؟

    در حقیقت بعد از وزارت فرهنگ و هنر سابق این کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بود که با ساخت فیلم و برگزاری جشنواره های مختلف به سینمای کودک به ویژه انیمیشن اعتبار بخشید.

    تا قبل از انقلاب تولید و درخشش فیلم های انیمیشن انکار ناپذیر بود ولی پس از انقلاب تا مدتی به واسطه ی وضعیت نو ظهور انقلاب و جنگ تحمیلی در رکود به سر می برد تا اینکه پس از جنگ مجدّداً رو به پیشرفت گذاشت. با فعالیت صبا فیلم و بودجه ی سنگین آن تولیدات تلویزیونی افزایش یافت و رکودی مجدد بر سینمای کودک و نوجوان حاکم شد که اینک با تولیدات مختصر ولی موفق تکنیک و سبک کانون حفظ شده که امیدواریم با مدیریت جدید به تولیدات منطقی و هنرمندانه ی کانون افزوده شود.

بدیهی است که با تغییر و تحول مدیریت کانون به پیشرفت های کمی و کیفی تولیدات سینمایی امیدوارتر می شویم ، ولی با  توجه اینکه جناب آقای سید صادق رضایی نیرویی جوان با همت و آرزوهای بسیار خوبی است و امکان جوان گرایی در امور سینمایی کانون نیز وجود دارد. می بایست در آینده نزدیک منتظر شکوفایی مجدد در تولیدات سینمائی کانون و بویژه انیمیشن باشیم.

9- آیا به نقاشی هم علاقه دارید؟ و یک هنرمند نقاش می تواند یک انیماتور موفق باشد؟

    بله بنده در ابتدا نقاشی می کشیدم و حتی در نوجوانی تحت تعلیم چند استاد بودم که با ورود انیمیشن به کشور به آن علاقمند شدم و رخت کار و تجربه گرافیک و نقاشی را بسته، وارد این هنر جدید شدم.

    در پاسخ به قسمت دوم سئوال شما می بایست عرض کنم، بله تاکنون هنرمندان انیماتور زیادی را دیده ام که در ابتدا نقاش و گرافیست بوده اند و پس از آن به دنیای انیمیشن وارد شده اند. البته با ظهور کامپیوتر این جنبه در تولیدات 3D  و تبلیغاتی ضعیف شد.

10- آیا خودتان را یک هنرمند پرکار می دانید ؟‌

    من بسیار پر کارم ولی اغلب به هر بهانه ای در خدمت تولیدات دیگران بوده ام تا تولیدات شخص خودم. فیلم نامه نویسی و انیمیشن برجسته ترین کار اینجانب است که در حال حاضر با کارگردانی مجموعه های تلویزیونی متفرقه از آن کاسته شده است.

11- این چندمین سفر شما به شهر بوشهر بود؟

    اولین بار است که توفیق یافتم به بوشهر سفر کنم، بسیار خوشحال شدم و لذت بردم. این را مدیون دوستان کانونی بوشهر هستم که بسیار مهربان و مشتاق تعلیم هنر انیمیشن هستند. برایشان آرزوی موفقیت و سلامتی دارم به ویژه جناب آقای قادریان مدیر کانون استان بوشهر و آقای یزدان شناس کارشناس هنری آن و همچنین سایر همکاران و مربیان خوب مراکز فرهنگی هنری که در خدمت شان بودم.

12- در آخر  از این دوره آموزشی بگویید؟ 

    بسیار رضایت بخش بود. زیرا فعالیت انیمیشن را بعنوان یک هنر جذاب برای کودکان توسعه خواهد داد و با آفرینش آثار فاخر و انسان ساز در خدمت آینده سازان کشورم خواهد بود.

    در این دوره مربیان بسیار مشتاق و علاقمند بودند و آثار خوبی نیز از آنها دیده ام امیدوارم با این آموزش کوتاه مدت بخشی از معضلات و مشکلات مربیان و اعضاء را برطرف کرده باشیم. بدیهی است که رسیدن به بهترین تعلیم و تجربه تداوم این دوره را طلب می کند ، به ویژه راهنمائی و مشورت در ضمن تولید.

با تشکر از جناب آقای وجیه الله فرد مقدم و آرزوی دیدار دوباره ایشان در بوشهر

روابط عمومی و آفرینشهای هنری 

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر

اردیبهشت ماه 1389